Γλουταθειόνη: 5 επιστημονικά τεκμηριωμένα οφέλη

Βασικά συμπεράσματα

• Η γλουταθειόνη είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που παράγεται φυσικά στα κύτταρα και αποτελείται από τρία αμινοξέα: γλουταμίνη, γλυκίνη και κυστεΐνη.
• Προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες, εξουδετερώνει τοξίνες, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό και είναι απαραίτητη για την υγεία του ήπατος.
• Μπορείτε να αυξήσετε τα επίπεδα γλουταθειόνης μέσω συγκεκριμένων τροφών, επιλογών στον τρόπο ζωής και στοχευμένων συμπληρωμάτων όπως το NAC.

Τι είναι η γλουταθειόνη;

Η γλουταθειόνη είναι ένα μικρό μόριο πρωτεΐνης που αποτελείται από τα αμινοξέα γλουταμινικού οξέος, κυστεΐνης και γλυκίνης. Είναι από τις σημαντικότερες ενώσεις που παράγει κάθε κύτταρο του σώματός μας.

Τι κάνει η γλουταθειόνη;

Η γλουταθειόνη βοηθά στην προστασία των κυττάρων μας από βλάβες και συμβάλλει στην αποτοξίνωση επιβλαβών ουσιών.

Περισσότερα από 100 χρόνια έρευνας και πάνω από 100.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις έχουν εδραιώσει τη διατήρηση των κυτταρικών επιπέδων γλουταθειόνης ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες για τη σωστή κυτταρική λειτουργία, την υγεία του ανοσοποιητικού και την επιβράδυνση της διαδικασίας γήρανσης.

Αυτό το άρθρο εξετάζει τα κορυφαία, τεκμηριωμένα οφέλη και τρόπους αύξησης των επιπέδων σας.

5 οφέλη της γλουταθειόνης

1. Είναι αντιοξειδωτικό. Η γλουταθειόνη είναι το κύριο αντιοξειδωτικό των κυττάρων για την προστασία από βλάβες. Είναι επίσης απαραίτητη για την ανακύκλωση και σωστή αξιοποίηση άλλων αντιοξειδωτικών, όπως οι βιταμίνες C και E.
2. Έχει επιδράσεις στο ανοσοποιητικό. Η γλουταθειόνη προστατεύει τα ανοσοκύτταρα από βλάβες ενώ ασκεί και άμεσες αντιιικές δράσεις. Είναι επίσης κρίσιμη για τη ρύθμιση της ισορροπίας του ανοσοποιητικού — ενισχύει τη λειτουργία όταν είναι υποδραστήριο και την επαναφέρει όταν είναι υπερδραστήριο.
3. Έχει μιτοχονδριακές επιδράσεις. Η γλουταθειόνη παίζει κρίσιμο ρόλο στη λειτουργία των μιτοχονδρίων — των «εργοστασίων παραγωγής ενέργειας» των κυττάρων.
4. Είναι ζωτικής σημασίας για την κυτταρική λειτουργία. Η γλουταθειόνη απαιτείται για την παραγωγή πολλών κυτταρικών πρωτεϊνών, τη σύνθεση και την επιδιόρθωση του DNA, την ενεργοποίηση και τη ρύθμιση ενζύμων που εμπλέκονται στη συνολική κυτταρική λειτουργία και τη σωστή δράση της βιταμίνης D3.
5. Είναι μια αποτοξινωτική ένωση. Η γλουταθειόνη είναι ο πιο αποτελεσματικός αποτοξινωτικός παράγοντας του οργανισμού. Δεσμεύει ανεπιθύμητες τοξίνες, ρύπους, χημικές ενώσεις, βαρέα μέταλλα και προϊόντα μεταβολισμού φαρμάκων και τα αποβάλλει μέσω των ούρων ή του εντέρου.

Ανεπάρκεια γλουταθειόνης

Τα επίπεδα γλουταθειόνης τείνουν να μειώνονται όσο γερνάμε, αλλά και ύστερα από έκθεση σε τοξίνες, φάρμακα, περιβαλλοντική ρύπανση και οτιδήποτε προκαλεί οξειδωτική βλάβη.

Τα χαμηλά επίπεδα συνδέονται με επιταχυνόμενη γήρανση και σχεδόν κάθε χρόνια νόσο, ειδικά όσες σχετίζονται με την ηλικία, όπως γνωστική εξασθένηση, διαβήτη τύπου 2 και πολλές μορφές χρόνιων παθήσεων.^1,2

Η μεγαλύτερη ηλικία αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου για σοβαρή ασθένεια, επιπλοκές και θάνατο από διάφορες αιτίες, συμπεριλαμβανομένων των ιογενών λοιμώξεων. Τα χαμηλά επίπεδα γλουταθειόνης καθιστούν τα κύτταρα πιο ευάλωτα σε οξειδωτικές βλάβες. Μπορούν επίσης να εξασθενήσουν το ανοσοποιητικό και τα προστατευτικά φράγματα στο αναπνευστικό και το γαστρεντερικό σύστημα.

Πηγές για την ενίσχυση των επιπέδων γλουταθειόνης

Τροφές πλούσιες σε γλουταθειόνη

Η διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση των επιπέδων γλουταθειόνης, αλλά μόνο σε περιορισμένο βαθμό. Ο ανθρώπινος οργανισμός, κυρίως το συκώτι, παράγει περίπου 8.000 έως 10.000 mg γλουταθειόνης καθημερινά. Για να γίνει σύγκριση, μια υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά παρέχει περίπου 150 mg προσχηματισμένης γλουταθειόνης ημερησίως. Ωστόσο, τα κύτταρα πασχίζουν να διατηρήσουν τη γλουταθειόνη, επομένως τα σωρευτικά αποτελέσματα υψηλότερης πρόσληψης γλουταθειόνης αποτελούν έναν σημαντικό στόχο. Τα σπαράγγια, το αβοκάντο και τα καρύδια είναι ιδιαίτερα πλούσιες διατροφικές πηγές γλουταθειόνης. 

Συμπληρώματα γλουταθειόνης

Οι πιο δημοφιλείς συμπληρωματικές προσεγγίσεις για την ενίσχυση των επιπέδων γλουταθειόνης περιλαμβάνουν τη λήψη είτε γλουταθειόνης είτε N-ακετυλοκυστεΐνης (NAC). Πριν από τις πρόσφατες μελέτες, υπήρχε αμφισβήτηση με τη γλουταθειόνη ως συμπλήρωμα διατροφής, επειδή θεωρούταν ότι η γλουταθειόνη μπορεί να μην απορροφάται όταν λαμβάνεται από το στόμα. Μια πρώιμη μελέτη αναφέρεται συχνά για να δείξει την έλλειψη απορρόφησης. Στη μελέτη, μια δόση 3.000 mg γλουταθειόνης απέτυχε να αυξήσει τα επίπεδα γλουταθειόνης στο αίμα. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι υπάρχει και άλλος λόγος.⁷ Οι ερευνητές αναζητούσαν τα επίπεδα ελεύθερης γλουταθειόνης, και επειδή η γλουταθειόνη είναι τόσο πολύτιμη, δεσμεύεται άμεσα σε πρωτεΐνες μεταφοράς για να μεταφερθεί στα κύτταρα⁸, με αποτέλεσμα να μην εμφανίζεται ως ελεύθερη γλουταθειόνη στο αίμα. 

Συχνές ερωτήσεις σχετικά με τη γλουταθειόνη

Τι ρόλο παίζει η γλουταθειόνη στην υγεία του ανοσοποιητικού;

Η γλουταθειόνη είναι κρίσιμη για ένα υγιές ανοσοποιητικό και έρευνες δείχνουν ότι υψηλότερα επίπεδα σχετίζονται με καλύτερη απόκριση σε ιογενείς λοιμώξεις. Υποστηρίζει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού με διάφορους τρόπους:

• Προστατεύει τα ανοσοκύτταρα από βλάβες, ενώ ενισχύει την ικανότητά τους να καταπολεμούν ιούς.^3-5
• Έχει άμεσες επιδράσεις στο να εμποδίζει τους ιούς να πολλαπλασιαστούν σε διάφορα στάδια του κύκλου ζωής τους.^3-5

Είναι καλύτερο να λαμβάνετε γλουταθειόνη ή NAC;

Η επιλογή μεταξύ γλουταθειόνης και Ν-ακετυλοκυστεΐνης (NAC) εξαρτάται από τους προσωπικούς σας στόχους υγείας, καθώς και τα δύο προσφέρουν σημαντικά κλινικά οφέλη. Αν και η επιλογή μπορεί να μοιάζει σαν να «ψειρίζουμε», υπάρχουν βασικές διαφορές στον τρόπο δράσης τους.

Πλεονεκτήματα της γλουταθειόνης:

• Είναι η προσχηματισμένη, ενεργή ένωση. Όταν λαμβάνετε ένα συμπλήρωμα γλουταθειόνης, το σώμα σας λαμβάνει το πλήρες, έτοιμο προς χρήση «κύριο αντιοξειδωτικό».

Πλεονεκτήματα του NAC (Ν-ακετυλοκυστεΐνη):

• Παρέχει το βασικό δομικό συστατικό για να παράγει το σώμα σας τη δική του γλουταθειόνη. Το NAC είναι μια μορφή του αμινοξέος κυστεΐνης, που είναι απαραίτητο για τη σύνθεση γλουταθειόνης.
• Προσφέρει στοχευμένη υποστήριξη του αναπνευστικού συστήματος. Το NAC είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για την προστασία των πνευμόνων και του γαστρεντερικού σωλήνα από βλάβες.
• Είναι ένας ισχυρός παράγοντας τροποποίησης της βλέννας (βλεννολυτικό). Αυτό κάνει το NAC καλύτερη επιλογή όταν υπάρχει παχύρρευστη, κολλώδης βλέννα που σχετίζεται με οξείες ή χρόνιες πνευμονικές καταστάσεις.

Μπορούν τα συμπληρώματα γλουταθειόνης να απορροφηθούν από το στόμα; 

Ναι, παρόλο που αυτό ήταν κάποτε θέμα συζήτησης, πρόσφατες κλινικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι η γλουταθειόνη μπορεί να απορροφηθεί αποτελεσματικά από το στόμα όταν λαμβάνεται ως συμπλήρωμα. Παλαιότερες μελέτες συχνά δεν ανίχνευαν αυτό το αποτέλεσμα επειδή δεν μετρούσαν τη γλουταθειόνη που ταξιδεύει στο αίμα δεσμευμένη σε πρωτεΐνες. Η έρευνα δείχνει τα εξής:

• Μια πρωτοποριακή μελέτη του 2014 διαπίστωσε ότι η από του στόματος λήψη αύξησε σημαντικά τα επίπεδα γλουταθειόνης δεσμευμένης σε πρωτεΐνες στο αίμα, εξηγώντας τα μειονεκτήματα προηγούμενων μελετών απορρόφησης.
• Μια μελέτη του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια το 2015 επιβεβαίωσε ότι η λήψη 250 mg έως 1.000 mg γλουταθειόνης ημερησίως για έξι μήνες αύξησε σημαντικά τα επίπεδα γλουταθειόνης σε ολόκληρο το αίμα, τα ερυθρά αιμοσφαίρια και ακόμη και στα στοματικά κύτταρα.
• Μια μελέτη σε ζώα το 2018 ανέλυσε περαιτέρω τη διαδικασία, δείχνοντας ότι η γλουταθειόνη απορροφάται στο έντερο και μεταφέρεται στο συκώτι και σε άλλα μέρη του σώματος για χρήση.

Πόσος χρόνος χρειάζεται για να δράσουν τα συμπληρώματα γλουταθειόνης;

Όπως πολλά αντιοξειδωτικά, η γλουταθειόνη αρχίζει να δρα σχεδόν άμεσα προστατεύοντας τα κύτταρα από οξειδωτική βλάβη. Ωστόσο, θα χρειαστούν μία έως δύο εβδομάδες για να μεταφραστεί αυτή η προστασία σε εμφανή οφέλη στη βελτίωση της αντιοξειδωτικής κατάστασης. Και για άτομα με υπάρχον οξειδωτικό στρες ή μεταβολικές προκλήσεις (π.χ. διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο), μπορεί να χρειαστούν δύο έως τρεις μήνες ή περισσότερο για να παρατηρηθούν σταθερές βελτιώσεις στην αντιοξειδωτική κατάσταση. 

Αναφορές:

1. Forman HJ, Zhang H, Rinna A. Glutathione: overview of its protective roles, measurement, and biosynthesis. Mol. Aspects Med. 2009;30, 1−12. 
2. Dwivedi D, Megha K, Mishra R, Mandal PK. Glutathione in Brain: Overview of Its Conformations, Functions, Biochemical Characteristics, Quantitation and Potential Therapeutic Role in Brain Disorders. Neurochem Res. 2020;45(7):1461-1480.
3. Dröge W, Breitkreutz R. Glutathione and immune function. Proc Nutr Soc. 2000;59(4):595-600.
4. Fraternale A, Brundu S, Magnani M. Glutathione and glutathione derivatives in immunotherapy. Biol Chem. 2017;398(2):261-275.
5. Fraternale A, Paoletti MF, Casabianca A, et al. Antiviral and immunomodulatory properties of new pro-glutathione (GSH) molecules. Curr Med Chem. 2006;13(15):1749-1755.
6. Jones DP, Coates RJ, Flagg EW, et al. Glutathione in foods listed in the National Cancer Institutes Health Habits and History Food Frequency Questionnaire. Nutr Cancer 1995;17:57-75.
7. Witschi A, Reddy S, Stofer B, Lauterburg BH. The systemic availability of oral glutathione. Eur J Clin Pharmacol 1992;43(6):667-9.
8. Kovacs-Nolan J, Rupa P, Matsui T, et al. In vitro and ex vivo uptake of glutathione (GSH) across the intestinal epithelium and fate of oral GSH after in vivo supplementation. J Agric Food Chem. 2014;62(39):9499-9506.
9. Park EY, Shimura N, Konishi T, et al. Increase in the protein-bound form of glutathione in human blood after the oral administration of glutathione. J Agric Food Chem. 2014;62(26):6183-6189.
10. Richie JP Jr, Nichenametla S, Neidig W, et al. Randomized controlled trial of oral glutathione supplementation on body stores of glutathione. Eur J Nutr. 2015;54(2):251-263.
11. Yamada H, Ono S, Wada S, et al. Statuses of food-derived glutathione in intestine, blood, and liver of rat. NPJ Sci Food. 2018;2:3. Published 2018 Feb 6. doi:10.1038/s41538-018-0011-y.
12. Sacco R, Eggenhoffner R, Giacomelli L. Glutathione in the treatment of liver diseases: insights from clinical practice. Minerva Gastroenterol Dietol. 2016;62(4):316-324.
13. Kessoku T, Sumida Y, Imajo K, et al. Efficacy of Glutathione for the Treatment of Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: An Open-Label, Multicenter, Prospective Study. J Hepatology 2016;64(2):S500.
14. Šalamon Š, Kramar B, Marolt TP, Poljšak B, Milisav I. Medical and Dietary Uses of N-Acetylcysteine. Antioxidants (Basel). 2019;8(5):111.
15. Pei Y, Liu H, Yang Y, et al. Biological Activities and Potential Oral Applications of N-Acetylcysteine: Progress and Prospects. Oxid Med Cell Longev. 2018;2018:2835787.
16. Elbini Dhouib I, Jallouli M, Annabi A, Gharbi N, Elfazaa S, Lasram MM. A minireview on N-acetylcysteine: An old drug with new approaches. Life Sci. 2016;151:359-363. doi:10.1016/j.lfs.2016.03.00.
17. Santus P, Corsico A, Solidoro P, Braido F, Di Marco F, Scichilone N. Oxidative stress and respiratory system: pharmacological and clinical reappraisal of N-acetylcysteine. COPD. 2014 Dec;11(6):705-1.
18. Stey C, Steurer J, Bachmann S, Medici TC, Tramer MR. The effect of oral N-acetylcysteine in chronic bronchitis: a quantitative systematic review. Eur Respir J 2000;16(2):253-62.
19. Grandjean EM, Berthet P, Ruffmann R, Leuenberger P. Efficacy of oral long-term N-acetylcysteine in chronic bronchopulmonary disease: a meta-analysis of published double-blind, placebo-controlled clinical trials. Clin Ther 2000;22(2):209-21.